پایگاه خبری تحلیلی هزارماسوله16:59 - 1400/05/09
سرویس زبان هورامی هزارماسوله/

سەبتو جهانی"راه آهن"و سەرتاسەری ئێرانی جە چل و چوارەمین کۆنیشتو کومیتەو میراسی جهانی یونسکۆی

"راه آهن"و سەرتاسەری ئێرانی سەبتی جهانی بی.

به گزارش هزارماسوله ،جە کۆنیشتو دمانیمەڕۆ یەکشەمەی ۳ێ گەلاویژوو ۱۴۰۰ی ڕوجیاری(۲۵و جولای ۲۰۲۱ی عیسایی)،پەروەندەو ڕاگای ئاسنی سەراسەری ئێرانی کە بە ڕاگای ئاسنی سەرنیشت-پانیشت(شمال-جنوب) نامێش بەرکەردێنە،بەڕەسی بی و قسەو باسش سەرکریا کە سەرەنجام ئەندامێو کومیتەو ئی کۆنیشتیە ئینەشانە پەسەند کەرد و سەبتی جهانی بی. درێژایی ڕاگای ئاسنی ئێرانی ۱۴۰۰ کیلومێترێن و یوەمین میراسی سەنعەتی وەڵاتیمانەن کە کەوتەن ڕزەو سەبتو جهانی یونسکۆی. 

کارو دەس پەنەکەردەی و نویستەی پەروەندەو ئی سەبتیە مەگێڵۆوە پەی ساڵەو ۹۷ی ڕۆجیاری. ڕاگای ئاسنی جە بەندەرو تۆرکەمەنی جە سەرنیشتو ئێرانیەنە دەس پەنە مەکەرۆ و بەندەرو ئیمامیەنە یانی جە پانیشتەنە میاوۆ کۆتایی. 

ساڵەو ۱۳۰۵ی ڕۆجیاری جە لاو دەوڵەتو وەختی(ئاعانە) توەنەو بنەڕەتیش مەنیانێ و ساڵێ دماتەرشۆ موهەندێسێو ئێران و ئاڵمان و ئامریکای نەخشەو و پلانش مەمجانێ و بە دەس گرویی کۆنسرسێومێ جە کومپانی ئامریکایی "یولن" و کومپانی ئاڵمانی"فیلیپ هولتیسمان"،"زیمینس" و چن کومپانی تەری دەس مەکەران بە سازنای ئی ڕاگا ۱۳۹۴ کیلومێتریێ و جە پەیمانێ به نرخەو ۳۶۸ تمەنێ پەی هەر کیلومێتری ڕێک مەگنانێ و مەنەمان وەنە تا ساڵەو ۱۳۱۴ی ڕۆجیاری کە یاوا کەڕەتو سفتاح و بەهرەمەندی. جە ڕۆدیارو(مورخە)دوانزەو گەلاوێژوو۱۳۱۴ی ،"علی منصور"وەزیرو ئاعانەو"ڕاو و شارسازی" لایحێش دا بە ئەنجۆمەنو شەوراو نەتەوەیی پەی تەشکیل و ئەرەمەرزنای سازمانو "راەآهن"دەوڵەتی ئێرانی و پیجۆرە دەوڵەتو ئێرانی جە یوەم ڕۆ مانگەو ترازیێ(مهر) ئاساڵیە ئەرکو پارێزنای و ڕاکەوتەی گردو کەل و پەل و وەسایلو ئامەولوای و هەرپاسە ساختمان و ئەمواڵ و دارایی ڕاگای ئاسنی و کەشتیڕانی دەریاچەو ئورومیەیش گێرت عۆهدە. "راەآهن"و ئێرانی هەم جە بابەتو تێکنیک و جۆرو سازنایش و هەم جە بابەتو گێڵاوویاری(گردشگری) جە جهانەنە کەم وێنەن. تاڕێخە و هەنگامێ سازنای یوەم لوکوموتیوو ڕاگای ئاسنیو ئێرانی مەگیڵۆوە پەی سەردەمو قاجاری یانی ساڵەو ۱۲۲۷ی ڕۆجیاری(۱۸۴۸ی عیسایی) و جە شارو ڕەشتی کیشیا ڕوەو بەندەرو پیربازار و بەندەرو ئەنزەلی کە ئاسارش هەڵای جە حەسارەو ئیدارەو کوڵو بەندەرێو ئوستانو گیلانی مەنەن. 

هەرپاسە کە واچیا ڕاگاو ئاسنی ئێرانی جە بەندەرو تۆرکمەنی دەس پەنە مەکەرۆ و جە شارێو قائمشهر,گدوک,گرمسار,تهران, اراک,دورود,ازنا,شهبازان,و ئەندیمشکەنە مەویەرو و میاوۆ بەندەرو ئیمامی جە کەراخو خەلیجی فارسی.