پایگاه خبری تحلیلی هزارماسوله19:17 - 1392/03/16

فصل کولر فرا می رسد...

 این عادت براساس زندگی نیاکانمان در ضمیر ناخودآگاهمان شکل گرفته و ثبت شده است. بادبزن نخستین وسیله برای خنک شدن انسان بوده که به دست او اختراع شد، اما شاید وقتی به دنبال وسیله ای برای بادزدن خودمان می گردیم یا بادبزن به دست می گیریم، ناخودآگاه به یاد فصل تابستان و گرمای طاقت فرسای آن بیفتیم و به دنبال چاره برای فرار از گرمای این فصل باشیم؛ فصلی که بیشتر انسان ها سعی می کنند با روش های مختلفی از گرمای هوا و آفتاب سوزانش دور بمانند و لذت زندگی را در سایه و هوای مطبوع بهاری تجربه کنند.
 
هرچه درجه حرارت هوا بالاتر برود، بیشتر به فکر چاره خواهیم بود و سعی می کنیم وسیله ای بهتر از بادبزن دستی برای خنک شدن تهیه کنیم، همین موضوع باعث سکه شدن کار برخی کسبه خواهد شد و این گروه با گرم شدن هوا علاوه بر هوای گرم تابستانی، بازار گرمی را نیز تجربه می کنند.
 
بسیاری از ما در حال حاضر بدون این که فکر کنیم و به دنبال وسیله ای برای خنک شدن بگردیم، به یاد مکعبی فلزی و آبی رنگ روی پشت بام خواهیم افتاد و ناگهان آرامش نسیم بهاری کولر را به یاد خواهیم آورد؛ نسیمی که برای تجربه آن حاضریم دست به هر کاری بزنیم. بله دوباره گرمای تابستان از راه می رسدو فصل پادشاهی انواع و اقسام کولر نیز آغاز می شود.
 
چون بشر از همان ابتدا هم به فکر راحتی و آسایش خود هنگام گرمای تابستان بوده و متناسب با دانش و امکانات زمانی خود ابزاری را هم در این زمینه اختراع کرده است. بنابراین از بادبزن های دستی و خیس کردن بوته های بیابانی کنار پنجره گرفته تا کولر گازی حاصل همین تفکر یعنی ایجاد آسایش و آرامش در فصل تابستان بوده است.
 
هرچند این روند چندین قرن طول کشیده تا ما تنها با زدن یک کلید، جهنم تابستانی را برای خودمان به بهشتی تبدیل کنیم، اما در نهایت وسیله ای بسیار زیبا و دوست داشتنی به نام کولر را برای ما به ارمغان آورده است.
 
بدون تردید با دیدن این کلمه بیشتر ما به یاد مکعب فلزی و آبی رنگی که سه در سفید رنگش بیانگر کارکرد این وسیله است، خواهیم افتاد و گاهی هم ناخودآگاه در دوران کودکی خود غرق خواهیم شد.
 
شاید استفاده از کولر امروزه آنچنان عادی و مرسوم شده که حتی گاهی بدون فکر به گذشته آن، از این وسیله استفاده می کنیم و تنها زمانی به یادش خواهیم افتاد که از گرما خیس عرق شده باشیم.
 
اما وای به روزی که آن کلید آسایش را بزنیم و خبری از هوای خنک نباشد یا این که اصلا کلیدی در کار نباشد. اینجاست که تازه اهمیت و جایگاه کولر در زندگی پی خواهیم برد.
 
حاضریم هرچه داریم بدهیم و فقط از دست گرما خلاص شویم؛ البته شاید هم تازه علاقه مند به دانستن زیر و بم خرید و نگهداری کولر بشویم.
 
کولر در ایران و جهان
 
اگر مختصری از ورود این وسیله به زندگی امروزی خود بخواهیم بدانیم باید این گونه بگوییم که زادگاه کولر آبی نه به شکل امروزی، شاید ایران زمین خودمان و شهر یزد با بادگیرهای معروفش باشد.
 
نیاکان ما در این شهر با هدایت هوا روی حوضچه های کوچک آب، دمای هوا را کاهش می دادند و بعد، آن را به داخل اتاق های منزل هدایت و در نهایت دمای محیط را برای آسایش و زندگی قابل تحمل می کردند.
 
اما کولرهای آبی به شکل امروزی یا همان جعبه های فلزی آبی رنگی که ما در خاطراتمان داریم، به عنوان اولین وسیله سرمایشی کمی بیش از یک قرن پیش در کشور آمریکا طراحی و ساخته شده است.
 
این جعبه آبی رنگ از اوایل سال 1330 شمسی وطنی شد و در دو کارخانه ارج و آزمایش که از اولین تولید کنندگان لوازم خانگی مثل بخاری، کولر، یخچال و آبگرمکن بودند، تولید و به بازار مصرف روانه شد.
 
به طور کلی کولر آبی مجموعه ای از قطعات مونتاژ شده داخل یک اتاقک فلزی کوچک است که امروزه به عنوان یکی از وسایل ضروری زندگی ما نقش آفرینی می کند و بدون تردید همگی از انواع و اقسام وسیله برودتی حال حاضر زندگی با خبریم. اما با توجه به روند روبه رشد تکنولوژی بد نیست دوباره به انواع و اقسام آن اشاره ای داشته باشیم.
 
سیستم های برودتی منازل و ساختمان های شهری به دو دسته مرکزی و اختصاصی تقسیم بندی می شود که می توان سیستم چیلر و فن کوئل را به عنوان سیستم مرکزی نام برد و انواع کولر آبی و گازی را به عنوان سیستم اختصاصی به خاطر سپرد.
 
سیستم مرکزی یا همان تهویه مطبوع تقریبا از اوایل سال 1340 در ایران تولید شد و از آن زمان برای مجتمع های صنعتی و برخی مجتمع های مسکونی یا اداری به کار گرفته می شود.
 
اگر از نوع تهویه مرکزی یا همان چیلرها که معمولا در مجتمع های بزرگ از آنها استفاده می شود، همراه معایب یا محاسنش بگذریم؛ به همان کولرهای معروف خودمان خواهیم رسید، کولرهایی که آب و گازش همیشه برای ما دردسرساز بوده و ذهنمان را به خود مشغول کرده است و گاهی مصرف کنندگانش را برسر دوراهی انتخاب یکی از آنها قرار می دهد.
 
آبی یا گازی مسأله این است؟
 
با توجه به اقلیم گرم و خشک ایران، کولرهای آبی یکی از ابزار مهم و کم مصرف و مناسب سرمایش برای بخش بزرگی از مناطق کشور هستند.
 
بر اساس آمارها و برآوردها تا پایان سال 1391 حداقل 14 میلیون از این دستگاه در کشورمان هر سال تابستان هوای مطبوع و بهاری را برای صاحبان خود فراهم می کنند، اما نباید از کولرهای گازی هم غافل شد که شاید بسیاری با شنیدن نام آن به خود بلرزند البته نه به خاطر سرمای مطبوعش بلکه به خاطر رقم نجومی خود کولر و بعد هم رقم قبض برق منزل یا محل کارشان و لذا بی خیال داشتنش می​شوند.
 
از این رو هنوز هم کولرهای آبی در فرهنگ تابستانی ایرانیان، عزیز هستند و مصرف کنندگانش با تمام معایب یا محاسنش هنوز هم در فصل تابستان به خنکای آن پناه می برند.
 
ولی به خاطر داشته باشیم که گاهی اوقات آب و هوا و شرایط اقلیمی محل سکونت ما مثل رطوب هوا باعث شده حق انتخاب نداشته باشیم و برای فرار از گرما به هوای مطبوع تولید شده توسط کولرهای گازی پناه ببریم چون کولرهای آبی برای مناطقی که رطوبت کم دارند مناسب هستند و گازی ها در مناطق مرطوب یا به قول خودمان شرجی با قدرت حکمرانی می کنند.
 
گرچه امروزه عوامل مختلفی مثل کاهش مصرف برق باعث شده که این نوع وسیله برودتی نوین یعنی کولرهای گازی جای خود را براحتی حتی در مناطق معمولی مثل تهران هم باز کنند و طرفداران زیادی را نیز به خود جذب کند، اما از آنجا که ایرانیان از گذشته به واسطه وفور نعمات زیاد به اهمیت کاستن از میزان مصرف انرژی های مختلف مثل برق و آب توجهی نداشته اند هنوز هم زیاد درباره استفاده از کولرهای آبی یا گازی حساسیت به خرج نمی دهند و گروه کثیری ـ جدای از آنهایی که شرایط آب و هوایی مجبور به انتخابشان می کند ـ صرفا با توجه به علاقه و توان مالی خود تصمیم گیری می کنند.
 
حال آن که می توان حتی با داشتن کولرهای آبی قدیمی هم احساس مطبوع بهاری داشت، بی آن که هزینه اضافه چه زمان خرید و چه برای نگهداری این وسیله بپردازیم. فقط کافی است که به نحوه کارکرد هر یک از این وسایل خوب آگاه باشیم.
 
به هر حال آبی یا گازی بودن سیستم خنک کننده منزل یا محل کارمان در صورتی که مرکزی نباشد، موضوعی است پرحاشیه و البته وابسته به سبک زندگی هریک از ما و مهم ترین موضوع خرید و استفاده بهینه از این وسیله برای آرامش و آسایش اهل منزل یا کارمندانمان است. بدون تردید می توان با رعایت نکاتی هرچند جزئی یا درنظر گرفتن شرایط، انتخاب مناسبی برای خرید کولر داشته باشیم و لذت استراحت در هوای خنک و مطبوع تابستانی منزل را دوچندان کنیم.
 
عماد عزتی