همایش داستان کوتاه هورامی برگزار گردید

به گزارشهزار ماسوله،در تاریخ 23/5/1392 نخستین همایش داستان کوتاه هورامی با میزبانی انجمن ادبی کتابخانه عمومی شهر نودشه ، با حضور نویسندگان ، شاعران و پژوهشگران هورامان و مسئولین فرهنگی شهرستان  در محل تالار مجتمع فرهنگی هنری شهر نودشه برگزار گردید.  

ابتدای مراسم با تلاوت آیاتی چند از قرآن کریم توسط قاری خوش صدا احمد یامولا شروع  و سپس سرود  جمهوری اسلامی نواخته شد.

اولین سخنران جناب حاجی ماموسا ملا احمد مبارکشاهی امام جمعه شهر نودشه و مسئول کتابخانه عمومی این شهر بود که به عنوان میزبان مراسم ، ضمن خیر مقدم حضور میهمانان به تشریح اهمیت توجه به زبان مادری از دیدگاه قرآن پرداخت و اظهار داشت زبان از دیدگاه قرآن  دارای جایگاه ویژه ای می باشد و خداوند در بیش از دوازده جای قرآن در مورد رسالت پیامبران به قوم خود به زبان اشاره نموده است . وی گفت از نظر حقوقی یکی از مهمترین حقوق هر انسانی سخن گفتن به زبان مادریست و هیچکس نمی توند این حق را سلب کند . این مسئله به اندازه ای اهمیت دارد که سازمان ملل روزی را به عنوان روز جهانی زبان مادری تعیین نموده است.

وی همچنین در رابطه با زبان هورامی به تعریف استاد دهخدا در لغتنامه اشاره وگفت : زبان هورامی یک زبان مستقل است که دارای لهجه های مختلف بوده و همچون زبان عربی  از  قواعد  و چارچوب محکمی  برخوردار می باشد بطوریکه حتی به یک کلمه خارجی نیازی ندارد .

ماموسا در سخنانش به تشریح آیه 13 سوره حجرات « يا أيها الناس انا خلقناكم من ذكر وأنثى وجعلناكم شعوبا وقبائل لتعارفوا ان أكرمكم عند الله أتقاكم ان الله عليم خبير »  پرداخت و گفت : این نکته بسیار حائز اهمیت است  که رنگ ، زبان و نژاد  نباید باعث ایجاد اختلاف و تفرقه در میان اقوام مختلف گردد بلکه طبق آیه صریح قرآن وسیله ای برای شناخت بیشتر انسانها نسبت به همدیگر است.

وی در پایان سخنانش اظهار داشت : از امروز دبیرخانه همایش داستان کوتاه هورامی در محل کتابخانه عمومی نودشه بصورت دائمی دایر ، و هر ساله این مراسم به حول و قوه الهی و حمایت مسئولین دلسوز نظام  با شکوه بیشتر به اجرا  گذاشته خواهد شد .

سپس دبیر همایش  آقای ابراهیم شمس  ضمن خیر مقدم خدمت حاضران به ارائه گزارش خود پرداخت . وی در مورد چگونگی شکل گرفتن این همایش گفت :احساس خطر نابودی زبان هورامی در چند سال اخیر دغدغه اکثر دلسوزان و قلم بدستان این دیار بوده و از هر جانبی دلسوزی چاره ای اندیشیده و راهکاری ازائه داده است. در اسفند ماه سال گذشته بنده در نودشه در مراسم دمی باشعر شاهد شور وشعف فراوانی بودم . با یکی از دوستان (امید حبیبی) تماس تلفنی گرفتم و از او خواستم که با همکاری هم و دیگر دوستان کاری برای نثر هورامی انجام دهیم و در اینجا داستان کوتاه هورامی را به میان آوردم بعدا در تعطیلات عید با آقایان امید حبیبی ، عبدالله حبیبی و کورش امینی در شهر پاوه جلسه دوستانه ای تشکیل دادیم و جناب دکتر محمودی رئیس ارشاد را نیز دعوت نمودیم در جلسه ما حضور یافت . قرار شد برای زبان هورامی وجلوگیری از نابودی آن با کمک ارشاد اسلامی برنامه هایی اجرا نماییم.

استارت کار در خرداد ماه زده شد. بنده به حضور رئیس ارشاد رفتم و با هماهنگی دوستان مجوز برگزاری نخستین همایش داستان کوتاه هورامی را گرفتیم. نظر به اینکه نودشه  همچون دیگر مناطق هورامان شهری با پیشینه فرهنگی و دارای مردمانی فهیم و ریشه دار است ، برای این همایش انتخاب گردید. آقایان عبدالله حبیبی مسئول انجمن ادبی کتابخانه نودشه و دیگر دوستان و از جمله ماموسای بزرگوار ملا احمد مبارکشاهی امام جمعه و مسئول کتابخانه اعلام همکاری نمودند .

دبیر همایش در خصوص فراخوان و جلسات صورت گرفته اظهار داشت : در فضای مجازی فراخوان گردید . این فراخوان به سرعت در عرصه اینترنت منتشر شد بطوریکه تعداد 50 وبلاگ و15 سایت این فراخوان را در صفحه خود آوردند. همچنین در طول این مدت تعداد 6 جلسه هماهنگی در محل انجمن ادبی کتابخانه وچند جلسه دیگر در جاهای دیگر در ارتباط با بهتر برگزار شدن همایش تشکیل شد.

ایشان آثار ارائه شده را  خارج از انتظار دانست وگفت :  تعداد 72 اثر به دبیرخانه همایش آمد که اگر نگویم تمام قلم بدستان هورامان ، تقریبا بیشتر قلم بدستان شرکت کرده بودند هرچند این همه بضاعت ما بود اما جای شکرش باقیست.

آقای شمس در ارتباط با نحوه داوری اظهار داشت : سه داور انتخاب شدند در انتخاب این داوران حساسیت زیادی به خرج داده شد. این سه داور آقایان کورش امینی ، کامیل صفریان و خانم بدری شریفیان بودند. شایان ذکر است تمام آثار  به دست بنده رسید و من بدون ذکر نام نویسنده ،  آثار را با کمک آقای عبدالله حبیبی دبیر اجرایی  همایش بصورت یک فونت در آورده و به داوران هر کدام  یک نسخه از داستانها داده شد . داوران بدون اینکه بفهمند چه اثر متعلق به چه کسی است 15 اثر را از بین 72 اثر برگزیده و به همایش فرستادند. می خواهم این را عرض کنم که غیر از بنده کسی از نام نویسندگان داستانها خبر نداشته است.

دبیر همایش در خصوص نکات ضعف همایش گفت :  بالطبع هر کاری دارای نواقص و نقاط ضعفی است و به نظر بنده تنها نقطه ضعف این همایش نداشتن جای استاندارد برای برگزاری آن در شهر فرهنگی نودشه می باشد که امید است مسئولین محترم برای این ضعف چاره ای بیاندیشند.

وی همچنین رواج نثر هورامی را بزرگترین دستاورد این همایش دانست و گفت : همانگونه که در قبل گفته شد و هر آدم عاقلی به درک آن رسیده است، زبان هورامی از جمله زبانهای در معرض خطر نابودی است و این همایش داستان کوتاه بزرگترین اثرش رواج نثر هورامی است.  همانگونه که هر ساله در بانه داستان کوتاه کردی ، در مریوان تئاتر خیابانی ، در سنندج جایزه شعر مولوی برگزار می گردد، ان شاءالله هر ساله شاهد برگزاری همایش داستان کوتاه هورامی خواهیم بود ومن امید دارم سال آینده به جای 72 داستان 720 داستان به همایش خواهد آمد.

وی نهادهای دولتی را که به همایش کمک مالی کرده بودند معرفی واز آنان تشکر نمود : 1- جناب آقای احمدی مدیرکل محترم کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه 2- جناب دکتر هدایت محمودی مسئول محترم اداره ارشاد اسلامی پاوه 3 - جناب آقای مهندس مصطفایی بخشدار محترم بخش نوسود 4- شهردارمحترم شهر نودشه جناب آقای احمدی وشورای محترم شهر

دبیر همایش در خاتمه سخنانش از همکاران و همراهان خود تقدیر و تشکر کرد و گفت :  اگر چه بنده اسما دبیر همایش بودم اما این همتی جمعی بود در اینجا جا دارد از بزرگواریهای جناب حاجی ماموسا ملا احمد مبارکشاهی صمیمانه تشکر کنم و آقای عبدالله حبیبی مسئول انجمن ادبی  ومدیر اجرایی همایش که وزنه سنگین همایش بود و  همچنین عزیز هورامان امید حبیبی که راهنماییهای او قوت قلب بود برای حقیر و من همواره او را استاد خود می دانم و داوران عزیز کورش امینی ، کامیل صفریان و بدری شریفیان که زحمت زیادی را متقبل شدند و دوست عزیزم جناب آقای رحمت محمدی که به حق زحمت فراوانی برای این همایش کشید.

سخنران بعدی همایش دکتر هدایت محمودی رئیس فرهنگ وارشاد اسلامی پاوه بود . وی ضمن تشکر از عوامل اجرایی و شرکت کنندگان در همایش مطالب خود را در سه نکته بیان نمود .

ایشان همایش داستان کوتاه هورامی را پیش درآمدی بر اجرای باشکوهتر نخستین جشنواره ادبیات پایداری (پاوه ودفاع مقدس) در سال جاری با گستره منطقه غرب کشور دانست و گفت : انتظار دارد هنرمندان منطقه اورامانات بویژه جمع حاضر حضوری گسترده در جشنواره مذکور داشته باشند.

مبحث دوم  آقای محمودی  به بحث انتظار اداره ارشاد اسلامی از هنرمندان محترم گذشت  . وی ضمن دعوت از همه اصحاب فرهنگ و هنر به حضور فعال در برنامه های متنوع فرهنگی و هنری ، شرکت بخش خصوصی را در تامین اعتبار مالی برنامه های فرهنگی که هزینه بردارند خواستار شد.

اما موضوع سوم رئیس اداره فرهنگ وارشاد اسلامی پاوه به هجمه سنگین عوامل ضد فرهنگ بر علیه جناب حاجی ماموسا ملا قادر قادری امام جمعه شهرستان اختصاص داشت وی هجمه های طراحی شده دشمنان را  که گاه و بیگاه این شخصیت بزرگوار را مورد آماج بیرحمانه توهین وت همت قرار می دهند  بشدت محکوم کرد و از اصحاب قلم خواست با بصیرت کامل مواظب جنگ نرم دشمن باشند .

پس از سخنرانی مسئول ارشاد، از میهمانان پذیرایی  بعمل آمد و بعد از آن  اجری تک نوازی  بود که  هنرمند فرید عباسی با اجرای قطعه ای زیبا با دستگاه سنتور حاضران را به وجد آورد.

همایش وارد بحث اصلی و تخصصی خود شد. با اعلام  مجری برنامه  ( آقای سعدی آموزگار ) سه نفر داور در جایگاه خود قرار گرفتند.  ابتدا آقای کورش امینی به نمایندگی از هیات داوران  به تشریح گزارش داوری پرداخت :

گزارش داوری

بنا به حسن نیت و تصمیم دبیرخانه همایش (دبیر همایش، دبیر اجرایی و مسئول کتابخانه ) در تاریخ  4/5/1392 جناب آقای کورش امینی، کامل صفریان و سرکار خانم بدری شریفیان بعنوان داوران اولین همایش سراسری داستان کوتاه هورامی انتخاب شدند.

بعد از وصول کلیه داستان ها توسط دبیرخانه همایش در تاریخ تعیین شده، اسامی افراد از سربرگ نامه ها جدا شده و داستانهای رسیده به دبیر همایش تحویل داوران شده تا در مورد آنها داوری گردد. داوری داستان ها تا 4 روز بطول انجامیده و در طول این مدت داستانی بوده که چندین بار از طرف داوران خوانده شده و در مورد آنها قضاوت شده است. ملاک ها نزدیک به هم بوده و در چندین مورد چندین داستان با اختلاف نیم نمره از هم فاصله داشته اند. در حدود 7 تا 8 نوشته به دبیرخانه همایش وصول شده است که ساختار داستانی نداشته و از دور خارج شده اند.

برخی از داستان ها از نظر پردازش قوی و از نظر سایر ملاک ها از جمله مفهوم و محتوا، زبان و ... در درجات پایین تری قرار داشته اند و برعکس. داستان های برگزیده جهت ارائه و داستان های دارای رتبه اول تا پنجم از نظر ملاک های مورد اشاره در ذیل حائز بیشترین امتیاز بوده اند.   

ملاک ارزیابی داوران:

1)     دارا بودن ساختار داستان(پردازش داستان، زاویه دید، راوی، نقطه آغاز، اوج، نقطه پایان)

2)     پردازش مسائل مربوط در حوزه زبان، فرهنگ و ادبیات هورامان

3)     مفهوم و محتوا (مسائل انسانی و دغدغه های جامعه )

4)     زبان داستان (رعایت ساختار زبانی، آیین نگارش،حجم واژگانی، پاراگراف بندی، زبان فاخر و ادبی و...)

5)     دیالوگ داستان (تک دیالوگ، چند دیالوگ و پیچیدگی و سادگی دیالوگ و فضا و زمان)

بر این اساس هر یک از داوران به تنهایی کلیه داستانها را مورد مطالعه و دقت قرار داده و از بین یک تا 100 و بر اساس معیارهای فوق به آنها نمره داده است. جهت جمع بندی نهایی و تقریب نمرات داده شده به داستان ها و در پیش گرفتن شیوه ای واحد و منسجم و در  نهایت جلوگیری از تضییع حقوق شرکت کنندگان جلسه ای راس ساعت 5 بعد از ظهر تاریخ 16/5/92 با حضور کلیه داوران تشکیل و بعد از 3 ساعت مشورت و رایزنی و تعریف ضریب اطمینان، واحد داستان و امتیاز مشخص به هر یک از آیتم های مد نظر در نهایت امر موارد زیر به بعنوان 15 داستان برگزیده و به ترتیب معرفی شدند. تقریب امتیازات داده شده قبل از برگزاری جلسه مشترک توسط داوران از حسن امتیازات هیات داوری می باشد.

بر این اساس 15 داستان زیر به ترتیب بعنوان داستان های برگزیده معرفی شدند.

 پس از گزارش داوری  برنامه دف نوازی و مولودی خوانی توسط آقای احمد یامولا وگروه وی اجرا گردید و پس از آن نوبیت به خواندن داستانها رسید.

چهار داستان  برگزیده  توسط  آقایان   محمد کریمی ، عدنان مرادی ، محمد غریب معاذی نژاد و خانم فریبا اسماعیلی در نوبت قبل ازظهر  قرائت شدند.

ساعت 1230 تنفس اعلام و مدعوین جهت صرف ناهار ونماز از سالن خارج سپس آغاز به کار همایش راس ساعت 1430 با قرائت  داستان  ( وه‌ی چاڕۆیه‌ ) آقای رئوف محمدپور آغاز و پس از وی  آقایان سبحان امینی ، صابر عزیزی ، کیهان ادوایی و خانمها هاوژین جمیلی ، مریم سلامت و آقای همایون محمد نژاد  به قرائت داستان خود پرداختند. سپس قطعه ای هورامی با صدای زیبا ودلنشین دلسوز شاکری خواننده خوش صدای نودشه ای اجرا گردید .

اولين سخنران بعد از ظهر آقاي كامل صفريان ، نويسنده و منتقد مريواني و یکی از داوران همایش بود كه  به بحث پيرامون داستان كوتاه و چگونگي شخصيت پردازي در داستان هاي كوتاه اشاره نمود. او سخنان خود را با چند توصيه كليدي به نويسندگان آغاز كرد :

چند توصيه كليدي به نويسندگان

1ـ اگر ما منتقدين متني را رد كرده ام. نه نااميد شويدنه دلگير هميشه به ياد داشته باشيدكه‏ داستان هايي مانند خاك خوب پرل باك  و جنگ و صلح تولستوي  و داستان كشتن مرغ مينا كه از پرفروش‌ترين داستان هاي جهانند ، هم از سوي ناشران هم منتقدين و هم ويراستاران بارها رد شده بودند.‏

2ـ نويسندگان عزيز به ياد داشته باشند هيچ قانوني براي نوشتن در ادبيات وجود ندارد. ‏ اينها صرفا توصيه هايي است كه كمك به خوبتر نوشتن متني‏ كمك مي نمايند.

او در ادامه به تعريف داستان كوتاه از ديدگاه نويسندگاني چون آدگار آلن پو و سامرست موام اشاره نمود و حدود و دامنه آن را ( هم از بعد كمي و هم كيفي) از نوول و داستان بلند مجزا نمود. و گفت: به ياد داشته باشيد كه اگر رمان را كوتاه كنيم داستان كوتاه نمي شود واگرداستان كوتاه راكش دهيم رمان به‌وجود نخواهد آمد.

او داستان كوتاه را با غزل يا رباعي مقايسه نمود و گفت : داستان كوتاه سنجيده، كوتاه و داراي تركيبي ارگانيك است و درحاليكه رمان چونان قصيده يا مثنوي است. به خاطراين است كه نوشتن داستان كوتاه همواره سخت‌تر از نوشتن رمان بوده است. ‏ ‏

در ادامه بحث به نويسندگان جوان و حاضرين توصيه نمود :

1ـ سعي كنيد داستان را از جايي آغاز كنيد كه بتوانيد بيشترين  قدرت مانور خود را در آن نشان دهيد.‏

2ـ داستان را با خواب شروع نكنيد. زيرا در اين صورت يك وضعيت غير واقعي درست نموده و خواننده عوضي مي گيرد.‏

3ـ خيلي زياد در جزئيات غرق نشويد. ‏البته مي توان در رمان اين كار را كرد و اتفاقا حسن رمان هم در اين است.

4ـ ملودراماتيك ننويسيد. يعني تند و احساساتي. ‏

5ـ تا مي‌توانيد سعي كنيد بخش‌ها و جملات زائد و تكراري به كار نبريد. ‏

6ـ توصيفات شما بايد آن قدر قوي و ملموس باشد كه روي پنج حس تاثير بگذارد.‏

7ـ نبايد بيش از حد روي يك مسئله تعلل ورزيد. ‏

8ـ هيچوقت داستان را با مشكل‌گشايي غيبي به پايان نرسانيد.

در مورد شخصيت پردازي در داستان كوتاه هم توصيه هايي نمود كه اهم آنها به شرح زير است:

1ـ حتما بايد بدانيد كه در داستان كوتاه انسان آرماني معنايي ندارد.انسان همانگونه كه هست ‏

2ـ براي شروع كارشخصيتهاي زيادي نياوريد ماندگاريشان در ذهن ‌براي خواننده  سخت است

3ـ اگر تنوع شخصيت هم  داريد حتما شخصيت فدايي ( مانند انسان هاي عادي ، رهگذران و...) در داستانتان باشد.

4ـ سعي نكنيد تقابل خير و شر رانشان دهيد. انسان ها تماما سياه و سفيد نيستند. جنبه خاكستري ‏هم دارند.

5ـ بايد بالا رفتن سن شخصيت ، تغييرات جسمي رانشان دهيد. ‏

6ـ تحول روحي‌و ذهني شخصيت حتما برايتان مهم باشد. من در ارزيابي داستان‌ها لحاظ كرده‌ام.‏

7ـ شخصيت را عميقا عاطفي نشان ندهيد.‏

8ـ براي نشان دادن ديالوگ بين كاراكترهاي داستانتان  حتما نمايشنامه ببينيد

9ـ اشكال ندارد شخصيت از جنس خودتان نيست ولي اين را هم بدانيد كه يك زن مانند ويرجينا ولف بهتر ميداند و مي‌تواند ازكلمات زنانه استفاده كند تا يك مرد.

10ـ شخصيت بايد تيپ و نمونه يك طبقه ي اجتماعي و يا گروه را نمايش دهد. ‏

11ـ براي پرداخت بهتر از قهرمان داستانتان از عدسي با نماي خيلي نزديك استفاده كنيد. ‏ آنقدر اعمالش را رصد كنيد تا شخصيتش در ذهن خواننده جاي گيرد.‏

پس از سخنان آقای صفریان ،  آقایان  محمد شریف علی رمایی ، فرید عباسی ،  محمد سالاری و خانم  سروه سهرابی ( داستان وی خارج از داستانهای برگزیده بود ) داستان خود را قرائت نمودند. سپس خانم بدری شریفیان یکی دیگر از داوران در  مورد داستان کوتاه و سیر تاریخی آن بیاناتی ایراد نمود وبرای حسن ختام از  آقای محمد غریب معاذی نژاد درخواست شد داستان دیگرش به نام گاو زرد را که جنبه طنز داشت بخواند که با با استقبال و تشویق حاضران مواجه گردید.

در پایان مراسم  به پنج نفر از برگزیدگان و عوامل اجرایی تندیس همایش اهداء گردید و به نفرات بعدی و مدیران اداراتی که  با همایش همکاری داشته اند وهمچنین عوامل کمیته های دیگر همایش لوح تقدیر تقدیم شد. مراسم راس ساعت 18 به پایان رسید .

گزارش از : ابراهیم شمس و دايره المعارف اورامان