راههای پیشگیری از آتش سوزی جنگلها
”پیشگیری بهتر از درمان“ نه تنها ضرب المثل درستی در بهداست و درمان است بلکه در سایر بخشهای زند گی فردی و اجتماعی کارگشاست بدون تردید دراین موضوع نیز پیشگیری مهمتر و مطلوبتر از مقابله با آتش سوزی است به نظر می رسد ماهیت فعالیتهای پیشگیری نرم افزاری برعکس در بحث مقابله نوع اقدامات غالبا سخت افزاریست.به همین دلیل در پیشگیری نیازمند دقت وظرافت واتخاذ تدابیری هستیم برای تفهیم اهمیت مسئله وتغییر در رفتار جامعه.تغییر در رفتار جامعه نیز حاصل ومستلزم تغییر در نگرش جامعه است ودر یک سلسله ارتباط منطقی تغییر در نگرش نیز مستلزم تغییر در دانش است بنابراین در بحث پیشگیری بطور کلی در حوزه علوم انسانی در اولین گام با سه مقوله“ دانش“ ”نگرش“ ”رفتار“ مواجه هستیم ناگفته پیداست بزه کاری ها، کجروی ها،جرم وجنایات و...و مجموعه ی رفتارهای منفی، معلول فقدان دانش و نگرش مثبت است. موضوع پیشگیری از آتش سوزی جنگلها نیز از این قاعده مستثنی نیست حتی اگر عمدی و آگاهانه و یا سیاسی و امنیتی باشد. تحول در دانش وبینش ورفتار نه تنها در علوم اجتماعی و تربیتی بلکه در احکام ومعارف اسلامی مورد تاکید قرار گرفته است کما اینکه خداوند سبحان در صوره رعد آیه 11 میفرماید ”خداوند سرنوشت هیچ قومی تغییر نمی دهد مگر آن قوم سرنوشت خود را تغییر دهند“
البته کارفرهنگی- آموزشی پر هزینه وزمانبراست واز آن مهمتر متاثر از شرایط سیاسی- اقتصادی است به قول معروف شکم گرسنه خدا را نمی شناسد وقتی مردم سوخت کافی نداشته باشند چوب جنگل می برند ، وقتی در آمد کافی ندارند از جنگل زمین می سازند ویا برای تامین امنیت جنگل را از بین می برند لذا همه ی بخشهای جامعه در ارتباطی سیستماتیک بر همدیگر اثر می گذارند و اینجاست که کار پیشگیری از آتش سوزی جنگلها مشکل می شود بااین حال وبا توجه به نکاتی که اشاره شد راهکارهای زیر پیشنهاد می گردد:
1-تشکیل سمینارها و جشنواره هاو اجتماعات و... در مقاطع مختلف زمانی با شرکت اشخاص با نفوذ مناطق روستایی (بویژه مناطق هدف)
2-انجام تحقیقات کاربردی به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز
3- تهیه وتدوین موارد خواندنی و آموزشی،لوح های فشرده،عکس وپوستر براساس نتایج سمینارها و تحقیقات انجام شده با محتوا و پیام های آموزشی در خصوص اهمیت وفواید و ضرورت حفظ ونگهداری از جنگلها
4-اجرای آموزشهای رسمی و غیررسمی به منظور انتقال یافته ها وپیامهای آموزشی در صورت امکان در قالب آموزشهای رسمی وزارت آموزش وپرورش و NGO ها و افراد علاقه مند و ...
5-انتقال پیامها بوسیله رسانه های جمعی مانند رادیو و تلویزیون،مطبوعات و...
6-تشکیل کانونهای جنگلبانی در سطوح شهرستان،بخش و روستا با عضویت اشخاص حقوقی و حقیقی واجد شرایط
8-ارزیابی از عملکردها در پایان هر سال وباز خورد در فرایند اجرایی
7-تهیه اساسنامه و شرح وظایف و دستورالعمل های اجرایی کانونهای جنگلبانی.
نقش NGOها ومردم
آنچه تحت عنوان کانون های جنگل بانی پیشنهاد گردید و یا تاریخچه و ساختار سازمانی سازمان جنگلها و مراتع کشور با این فرضیات بود که دولت و سازمانهای رسمی بر اساس قانون و مقررات و وظایف سازمانی خود عمل می کنند اما آنچه رخ داده است و اکنون شاهد این تراژدی غم انگیز هستیم سوء مدیریت و عدم انجام اقدامات قانونی و اساسی است اینجاست که نقش سازمان های غیر رسمی یا همان NGO ها و البته با مشارکت مردم بعنوان یک ضرورت برای پیشگیری و مقابله با آتش سوزی جنگلها مطرح می گردد شاید بزرگترین مزیت سازمانهای مردمی و غیر دولتی را بتوان در 2مورد خلاصه کرد
اول: انگیزه و علاقه
دوم: آزادی از قید و بند های بوروکراسی اداری
با یک تعریف ساده می توان گفت : سازمانهای غیر رسمی سازمان هایی هستند متشکل از تعدادی افراد که با استفاده از منابع انسانی و مادی موجود فارغ از ساختار و وظایف مدون اداری بصورت آزاد و داوطلبانه وبا علاقه و انگیزه برای تحقق اهداف مشترک خود فعالیت می کنند
لذا مؤلفه های انگیزه،علاقه مندی،هدفهای مشترک،و عدم محدودیت اداری و آزادی عمل (درصورت امکان) موفقیت این سازمانها را به اثبات رسانده است بنابراین تشکیلات مردمی نیز میتواند تحت عنوان کانون ویا هر عنوان دیگری در بخش پیشگیری با هماهنگی و سازماندهی و بکار گیری امکانات مادی و انسانی و بخصوص از طریق مشارکت مردم، راهکارهای فوق را دنبال نماید.
راههای مقابله با آتش سوزی جنگلها
همانگونه گفته شد بدلیل اهمیت و اولویت پیشگیری نسبت به درمان در بحث مقابله صرفا با مجموعه ای از اقدامات عملیاتی برای مهار آتش سوزی سروکار داریم لذا با پرهیز از اطاله کلام راه کارهای زیر توصیه میگردد:
1- تشکیل ستاد بحران-
این ستاد با عضویت فرماندارو اعضاء کانونهای جنگلبانی که در بحث پیشگیری اشاره شد و شهردار و رییس آتش نشانی شهرستان و دیگر مسئولان بصورت دائمی و بصورت ویژه در فصول گرما تشکیل میگردد بدیهی است شرح وظایف ،دستورالعمل و برنامه عملیاتی از ملزومات ستاد بحران است که ظرف مدت یک هفته از زمان تشکیل ستاد تهیه و تدوین خواهد شد.
2- مدیریت بحران -
ستاد بحران زمانی کار ساز است که با مدیریت بحران اداره شود و گرنه شاهد وضع موجود خواهیم بود مدیریت بحران علاوه بر اجرای وظایف مدیریت شامل: برنامه ریزی،هماهنگی،سازماندهی،بکارگیری بهینه منابع و امکانات ،نظارت وکنترل و ارزیابی، باید واجد شرایط ویژه ای مانند قدرت ،قاطعیت، سرعت عمل ،تاثیر گذاری و...باشد
3-تشکیل گروهای عملیاتی-
گروهها و تیمهای عملیاتی سربازان و کماندو هایی هستند برای اجرای عملیات مهار آتش سوزی .لذا انتخاب آنها با رعایت شرایط فیزیکی و روانی بسیار موثر است انگیزه و تعهد و اعتقاد و...که از ویژگیهای سازمانهای مردمی بود از مهمترین شرایط این گروها ست
4-آموزشهای تخصصی-
در عصر دانش و تکنولوژی برای انجام امور ساده نیز مهارت و تخصص مورد نیاز است لذا برای مهار آتش که پر خطر و زیان آور است آموزشهای ویژه از ضروریات است.
5-تامین امکانات مالی،تدارکاتی،ماشین آلات و تکنولوژی-
بدیهی است عملیات مهار آتش نیازمند امکانات ویژه است دستگاهای دولتی ذیربط بر اساس ماموریت و رسالت سازمانی اعتبارات و امکانات نسبی در اختیار دارند ضمن قبول عدم کفایت آنها و ضرورت تامین امکانات و اعتبارات مورد نیاز استفاده بهینه از امکانات موجود صورت نگرفته است
6-رابط های مناطق روستایی-
گرچه آحاد مردم با احساس مسئولیت رابطین روستایی هستند اما برای کانالیزه کردن جریان اطلاع رسانی در هر روستا یک نفر داوطلب و فعال و علاقه مند بعنوان رابط تعیین میگردد تا بطور مستمر با ستاد بحران در ارتباط و اطلاع رسانی باشد
7-تعامل و ارتباط و هماهنگی ستاد بحران با مردم مناطق روستایی از طریق تشکیل سمینار،مراسم های مختلف ،جلسات عمومی و... و جلب نظر و حمایت عملی و مادی و معنوی و همه جانبه آنان در زمان وقوع آتش سوزی .
نتیجه گیری:
1- بحران زیست محیطی مهمترین معضل جهانی و منطقه ای و محلی است.
2- آتش سوزی جنگلها و مراتع یکی از مهمترین مشکلات محیط زیست شهرستان در فصول گرم سال است.
3-مبارزه با آتش سوزی جنگلها را می توان به دو بخش پیشگیری و مقابله تقسیم کرد که بخش پیشگیری مقدم بر مقابله است.
4-برای پیشگیری و مقاله با آتش سوزی جنگلها باید بطور تشکیلاتی کانونهای جنگلبانی (جنگلداری) و ستاد بحران را با مشارکت بخشهای دولتی و مردمی تشکیل داد.
5-NGO ها و مردم بدلیل انگیزه ، احساس مسولیت، فعالیتهای داوطلبانه و آگاهانه و... در پیشگیری و مقابله با آتش سوزی جنگلها نقش بهتر و بیشتری دارند و لازم است با سازماندهی و برنامه ریزی بیش از پیش اقدام نمایند.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد