رودخانه سيروان طولانی ترین رود کردستان/نابودی کوتاه ترین رودخانه دنیا

به گزازش خبرنگار هزار ماسوله رودخانه سیروان مهم‌ترین و معروفترین رودخانه ناحیه هورامان در کردستان است و مسیر نسبتاً طولانی و پرپیچ‌وخمی دارد. این رودخانه در بخش غربی و شمال غربی اورامان قرار گرفته‌است و منطقه اورامان را به دو بخش تقسیم نموده‌است.

این رودخانه از بخش رزاب و مریوان در کردستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از شمال غربی اورامانات، دوآب و شمال هرتا، رودخانه‌های ژاد رود، قشلاق رود، لیله، لوشه، زمکان، دشت حر به آن پیوسته و سپس وارد کشور عراق می‌شود.

سیروان را آب سیروان نیز می‌نامند. آب سیروان از به هم پیوستن دو رودخانه قشلاق و گاوه‌رود پدید می‌آید. سیروان پس از طی مسیری در میان دره کوه‌های کوچک‌خرمال، شاهو، و سالان وارد کردستان عراق شده و به دریاچه سد دربند خان می‌ریزد.

در زبان فارسی، این رود پس از سد دربند خان نام رود دیاله به خود می‌گیرد.

اين رودخانه طويل ترين رود در استان کردستان است و شاخه های اصلی آن رودخانه های گاورود و قشلاق می باشند.

گاورود از کوههای کان کبود سقز سرچشمه می گيرد و رودخانه قشلاق از کوههای پير محمد سرازير می شود. شاخه های مختلف اين رودخانه دارای سيستم جريانی مشابهی هستند که در مسير خود از دره های عميقی می گذرند.

قسمتی از اين رود، در بخشهای ميانی، باعث ايجاد مرزی بين ايران و عراق می گردد و به منطقه دياله مشهور است و پس از آن به خليج فارس می ريزد.از انشعابات مهم اين رودخانه می توان گردوکانه، چم قوره، چم گردکان، زريوار و چم گوتوند را نام برد. اطراف اين رودخانه محل مناسبی برای رشد گونه های مختلف ماهی و پرندگان است و زيبايی خاصی را به اين رودخانه داده است.

به علت عرض كم امكان قایق رانی در سیروان وجود ندارد .سیروان منطقه اورامان را به دو بخش تقسیم نموده است و تنها راه ارتباطی مهم بین این دو بخش پل دوآب در حدود 25 كیلومتری شمال غربی پاوه می‌باشد . تأسیس مجتمع پرورش ماهیان سرد آبى (قزل آلا) واقع در ۴۵كیلومترى كامیاران ـ مریوان در بستر رودخانه سیروان با ظرفیت ۵۶۴ تن در سال بزرگترین مجتمع سردآبى كشور به شمار مى آید و به جذابیت منطقه افزوده است.

در کنار این مسیر رودخانه چشمه ای عظیم قرار دارد که به عنوان کوتاه ترین رودخانه چهان محسوب می شود.

چشمه بل» يا به كردي كاني بل يك جاذبه ارزشمند در شمال غربي استان كرمانشاه به فاصله14 كيلومتري از شهر نودشه در كنار بقعه سيد عبيد اله منتسب به برادر امام رضا(ع) قرار دارد كه دربين اهالي منطقه به كوسه هجيج شهرت دارد.

اين چشمه كه در محل و زبان كردي به نام كاني بل معروف است و احتمالا نام خود را از خداي آب بابليان باستان كه بل نام داشت گرفته است، در دو كيلومتري هجيج و در فاصله كمي از رودخانه سيروان واقع شده و آب آن پس از خروج از دل كوه، تشكيل آبشاري پر خروش داده و به رودخانه ميريزد. محل خروج آب اين چشمه از دل كوه شباهت بسياري به دهانه يك غار كه به علت ريزش مسدود شده باشد دارد.

از ديگر ويژگي هاي ارزشمند اين چشمه جذابيت گردشگري آن است. آب اين چشمه با فشار زياد از شكاف كوهي بيرون مي ريزد و عظمت و شكوه طبيعت را نشان مي دهد . چشمه بل به احتمال زياد پر آب ترين چشمه منطقه اورامان است ، به طوري كه چشم انداز خروج آن از دل كوه چشم هر بيننده اي را جذب زيبايي مسحوركننده آن مي كند. بر اين اساس آب پس از جوشش از دو دريچه كه يكي از آنها در حدود دو متر قطر دارد و دريچه ديگر كمي از دريچه اولي كوچك تر است ، به سمت رودخانه سيروان هدايت مي شود.

چشمه بل " کوتاه ترین رودخانه دنیا " چشمه بل یکی از جاذبه های حیرت انگیز ایران به حساب می آید که در منطقه ی اورامانات کردستان واقع است . این چشمه که حجم آب حیرت انگیزی دارد در نزدیکی روستای ناو و حجیج واقع است و به رودخانه سیروان می ریزد . این چشمه از ارتفاعات کوهستان تخت تغذیه می شود و بسیار پر خروش است . چشمه بل با 15 متر طول به عنوان کوتاه ترین رودخانه دنیا شناخته شده است .
با اين وجود نكته تاسف بار آنجاست كه با ساخت سد داريان كه هم اكنون در حد پروژه اي در حال احداث است اين چشمه در زير بيش از 100 متر ارتفاع آب درياچه غرق شده وهمه فوايد اقتصادي، محيطزيستي و گردشگري خود را براي ابد از دست مي دهد.
 در کشور کم آبي مثل ايران که بايد قدر آب هاي شرب با کيفيت را دانست و از آنها استفاده كرد، به هيچ وجه عاقلانه نيست که اين چشمه را که مثل رودخانه اي از دل کوه مي جوشد نابودكرده و در زير ميلياردها آب درياچه سد غرق كنيم.
در دهه هاي اخير كم نبوده اند پروژههايي كه اگر چه زمان و هزينه قابل توجهي صرف آن ها شده بود ولي به علل فني، تصحيح و يا حتي متوقف شده اند. نمونه آن را در ساخت تونل هاي دسترسي و ورودي طرح انتقال آب رودخانه دزبه قم رود يا تغيير کانال انحراف به تونل انتقال آب رودخانه منج درطرح سدكارون 4 و يا كاهش ارتفاع سد اُستور ميانه با پرداخت خسارت به پيمانكار و يا انتقال آب به درياچه خالي مانده پشت سد شورک در خراسان شمالي و موارد ديگر مي توان مشاهده کرد.
بر اين اساس براي نجات چشمه بل، مسئولان و مجريان بايد فکري اساسي کرده و چه بسا با توانايي ساخت اين سد عظيم مي توانند آب چشمه بل را نيز به صورتي پمپاژ كنند تا بتوان بعد از به بهره برداري رسيدن سد داريان آب اين چشمه قابل استفاده باشد و اين چشمه را از نابودي نجات داد.
اين خسارت مسلماً با بهره برداري از آب اين چشمه و همين طور ساماندهي گردشگري در اين منطقه به سرعت جبران مي شود، ولي نابودي چشمه غير قابل جبران است.