هزار ماسوله به نقل از ايسنا: بعضی خانواده‌ها عقیده دارند، چهاردیواریشان اختیاری است، اما این سخن نمی‌تواند معقول و مشروع باشد و با عرف هم سازگاری ندارد.
گرچه انسان‌ها را دیوارهای خانه ها از هم جدا می‌کند و هر کسی وارد محدوده خانه و زندگی خویش می‌شود اما زندگی اجتماعی افراد، جامعه را به صورت اعضای یک خانواده در می‌آورد که باید با هم در تعامل و ارتباط و تعاون باشند، به همین جهت هر دو همسایه باید آرام بخش دیگری باشد و هر یک زیر سایه همسایه خود احساس امنیت، آسودگی و اعتماد کند.
هر چه روحیه دینی و اخوت میان افراد جامعه حاکم باشد و افراد قانونمند باشند، به همان اندازه رابطه‌ها نزدیکتر و صمیمی‌تر و فاصله‌ها کمتر می‌شود و دو همسایه، بازوی یکدیگر می‌شوند و در غم و شادی و راحتی و رنج، شریک هم می‌گردند، برعکس آن در جوامع غربی و غرب زده هر چه علایق مذهبی کم رنگ تر و ضعیف تر باشد، زندگی‌ها حالت سردی و کسالت بار پیدا می‌کند که نه تنها یک دیوار بلکه دیوارهای متعددی میان دو همسایه و دو هم محلی، پدید می‌آید و همه از احوال هم غافل می‌شوند.
حالا از خودمان بپرسیم که همسایه کیست و وظیفه ما نسبت به او چیست؟ حد و حریم همسایگی تا کجاست؟
در تعالیم و آموزه‌های دینی، تاکید فراوانی نسبت به رعایت حقوق همسایگان شده است. خداوند متعال در قرآن کریم در کنار توصیه به نیکی نسبت به والدین، خویشاوندان و یتیمان، به نیکی نسبت به همسایگان نیز تاکید می‌فرماید: « و خدا را بپرستید و هیچ چیز را همتای او قرار ندهید و به پدر و مادر، نیکی کنید، همچنین به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان، و همسایه نزدیک، و همسایه دور، و دوست و همنشین...».
حق همسایه در اسلام به قدری دارای اهمیت است که در روایتی از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است: "جبرئیل پیوسته مرا درباره همسایه سفارش می‌کرد تا جایی که گمان بردم بزودی او را ارث بر (از همسایه‌اش) خواهد کرد". در حدیث دیگری از پیامبر (ص) نقل شده که در یکی از روزها سه مرتبه فرمود: « به خدا سوگند چنین کسی ایمان ندارد... شخصی پرسید چه کسی؟ حضرت فرمودند: کسی که همسایه او از مزاحمت او درامان نیست.»
«حسن همسایگی» از جمله موضوعاتی است که در روایات ائمه معصومین (ع) بدان سفارش شده است. امام صادق (ع) می فرمایند: "بر شما باد حسن همسایگی، که خداوند به این کار فرمان داده است" و نیز از آن حضرت روایت شده است: «حسن همسایگی، روزی را زیاد می‌کند.»
حجت الاسلام و المسلمین مهدی عباسی، یک کارشناس مذهبی در خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای خراسان جنوبی با اشاره به اهمیت رعایت حقوق همسایگان در اسلام، خاطرنشان کرد: در خصوص معنای «حسن همسایگی» احادیث متعددی نقل شده است؛ از جمله امام کاظم (ع) فرمودند: «حسن همسایگی، این نیست که آزار نرسانی، بلکه حسن همسایگی، این است که در برابر آزار و اذیت همسایه شکیبا باشی» امام علی (ع) نیز، جویا شدن از احوال همسایگان را از نشانه‌های حسن همسایگی معرفی کرده‌اند.
وی افزود: در لسان ائمه معصومین (ع) علاوه بر تاکید به رعایت حقوق همسایگان و احترام و نیکی به آنها، از اذیت و آزار رساندن به آنها برحذر داشته شده است. رسول مکرم اسلام (ص) می‌فرمایند: « به خدا پناه می‌برم از همسایه بد، که چشمانش تو را می‌بیند و دلش مراقب توست. اگر تو را در خوبی و خوشی دید، ناراحت می‌شود و اگر تو را گرفتار و بدحال دید، خوشحال می‌شود» همچنین فرمودند: « هر که به خدا و روز واپسین ایمان داشته باشد، نباید همسایه خود را آزار دهد.»
عباسی خاطرنشان کرد: این روایت شریف بیانگر آن است که آزار و اذیت همسایگان، نشانه ضعف ایمان است. در بیان دیگری حضرت فرمودند: « مسلمان کسی است که مردم از دست و زبان او آسوده باشند و از ما نیست آن که همسایه‌اش از شر او درامان نباشند.»
وی با اشاره به جایگاه همسایه داری در اسلام، اذعان کرد: زندگی اجتماعی و جمعی بشر، در عین حال که محسّنات و نقطه‌های مثبت و قابل تمجیدی دارد، برخی آثار منفی و زیانبار را نیز در پی دارد. از این رو لازم است قوانین و دستوراتی وضع شود تا زندگی جمعی را سر و سامان بدهد و انسان به راحتی بتواند به زندگی خویش در کنار جمع ادامه دهد. یکی از مواردی که نیاز به وجود قوانین و دستورات فقهی و اخلاقی دارد، همسایه داری است.
این کارشناس مذهبی با تاکید بر این نکته که اسلام به عنوان یک دین کامل و اجتماع ساز و تأمین کننده سعادت دنیوی و اخروی انسان، دستورات و توصیه‌های اخلاقی و حقوقی را برای همسایه داری در نظر گرفته است، افزود: با مراعات این قوانین انسان‌ها می‌توانند در کنار هم به راحتی و آسایش زندگی کنند.
وی با اشاره به اهمّیت همسایه داری در قرآن کریم، گفت: قرآن کریم این کتاب جاوید و ماندگار الهی، در کنار دستور به پرستش الهی و احسان به پدر و مادر و بستگان و خویشاوندان، توصیه به نیکی و احسان در حق همسایگان نموده است؛ آنجا که می‌فرماید« خدا را بپرستید و هیچ چیز را همتای او قرار ندهید و به پدر و مادر و همچنین به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و همسایه نزدیک و همسایه دور و دوست و همنشین و واماندگان در سفر نیکی کنید!»
عباسی خاطرنشان کرد: قرار گرفتن مراعات حق همسایه در کنار حق بندگی و نیکی به والدین، نشان از اهمّیت همسایه داری در منظر قرآن دارد.
وی با بیان این‌که همسایه آنقدر در آرامش و امنیّت انسان نقش دارد که قبل از خرید منزل و در نظر گرفتن امتیازات مکانی و ساختمانی باید نسبت به همسایه‌ها دقت نمود، افزود: این اهمیت بدان سبب است که عیب خانه را می‌توان با تعمیر برطرف کرد، ولی همسایه معیوب را به راحتی نمی‌توان اصلاح کرد.
این کارشناس مسایل مذهبی در باب آداب همسایه داری نیز گفت: در هر جامعه‌ای آداب و رسومی وجود دارد که مراعات آن در حق همسایه لازم و ضروری است. در کنار آنچه هر انسان از برخوردهای مناسب درک می‌کند، اسلام نیز سفارشاتی در مورد همسایه داری دارد.
وی افزود: از جمله سفارشات اسلام احسان و نیکی است که پیامبر اکرم (ص) فرمود: « اگر می‌خواهید خدا و پیامبرش (ص) شما را دوست بدارند، سه کار انجام دهید: چون امانت به شما می‌سپارند، وفا کنید و چون سخن می گویید، راست گویید و به همسایگان نیکی کنید.»
وی با اشاره به تفقد و دلجویی به عنوان یکی دیگر از سفارشات اسلام در خصوص همسایه، عنوان کرد: امام علی علیه السلام در این خصوص فرمود: « از نشانه‌های نیکو همسایه داری کردن، دلجویی از همسایه است.»
عباسی در ادامه به مجازات آزار همسایه اشاره کرد و افزود: هر گناهی متناسب با خود مجازاتی دارد، از جمله، گناه همسایه آزاری است که در روز قیامت شخص همسایه آزار با دست و پای بریده محشور می‌شود.
این کارشناس مذهبی با بیان این‌که در مواردی لازم است انسان در مقابل آزار و اذیّت همسایه نادان و غافل صبر نماید، خاطرنشان کرد: امام کاظم علیه السلام فرمود: «خوب همسایه داری کردن فقط این نیست که از اذیت خودداری کنی؛ بلکه نیکو همسایه داری نمودن این است که بر آزار و اذیت‌های همسایه صبر کنی.»
عباسی به همسایه داری نیکو اشاره کرد و افزود: هر کار خیر و نیک، آثاری دارد و از جمله، خوب همسایه داری کردن، دارای آثار و برکات فراوانی است که به آثاری همچون دفع بلا، کسب سعادت دنیا و آخرت و محبوبیّت در نزد خدا و رسولش می‌توان اشاره کرد و در همین باب، آبادی شهرها و طولانی شدن عمرها را نیز می‌توان از برکاتِ همسایه داری نیکو برشمرد.
این کارشناس مسایل مذهبی تصریح کرد: هر چند برخی تلاش‌های کوچک در راستای بهبود نگاه و عمل به حق همسایه رخ داده است اما نکته سنجی‌ها از سخن پیامبر اسلام (ص) در مورد همسایه هنوز به باور عمومی شهروندان ایرانی تبدیل نشده است.
وی تصریح کرد: باید برای تحقق این مهم سراغ از همسایه‌هایمان بگیریم، با آنها بیشتر آشنا شویم. دیگر آنکه نهادهایی همچون آموزش و پرورش، آموزش عالی، وزرات فرهنگ و دیگر نهادها و دستگاه‌های فرهنگی با هم افزایی هدفمند قدم در این راه بگذارند و این فرهنگ را نهادینه کنند و در آخر نهادهای پژوهشی با انجام پژوهش های مختلف به تعیین مصادیق همسایگی و وظایف همسایه داری بپردازند و نتایج کاربردی آن را در اختیار دستگاه های اجرایی قرار دهند.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد