به گزارش هزارماسوله ،به نقل از مرصاد نیوز پوشش زنان و مردان کُرد در طول تاریخ نشان از هویت، اصالت و جلوه‌ای از طبیعت رنگارنگ آفریدگار هستی بوده که بر قامت زاگرس‌نشینان جلوه می‌کند.
از پوشش مردان و زنان مناطق زاگرس‌نشین «سربند» است که شکوه و عظمت خاصی برای آنها به ارمغان می‌آورد، تنوع در رنگ و زیبایی در نقش و حجاب کامل آن نشان از اصالت این پوشش سه هزار ساله دارد و هنوز هم بر پیشانی زنان و مردان غیور این دیار نقش می‌بندد.
گُل‌وَنی نماد مردمان زاگرس‌نشین است/ این پوشش علاوه بر کارکردهای اجتماعی یک نقش هویت‌بخشی پیدا کرده است
عزیز مصطفایی در گفتگو با خبرنگارشبکه اطلاع رسانی مرصاد،اظهار داشت: با توجه به اینکه با اهمیت‌ترین عضو بدن انسان سر است لذا یکی از مهمترین قسمت‌های پوشش بدن، مربوط به سر است که پوشش آن از جایگاه خاصی برخوردار است.
این دانشجوی دکترای مردم شناسی و کارشناس ثبت میراث فرهنگی با اشاره به اینکه پوشش سر به‌لحاظ کارکردی و اجتماعی دارای اهمیت بوده، افزود: یکی از کارکردهای اصلی پوشش سر "محافظت" بوده با توجه به اینکه مردمان مناطق کوهستانی کوچرو بوده‌اند احتمال ضربه به‌سر وجود داشته بنابراین مردان و زنان در گذشته از این پوشش استفاده می‌کردند.
وی افزود: پس از این نقش اصلی، مسئله جایگاه اجتماعی مطرح بوده، خصوصاً در بین ایلات مناطق غربی از جمله ایل کلهر هر زنی سربندش بزرگتر بوده از جایگاه اجتماعی بالاتری برخوردار بوده است و از طرفی نوع بستن این پوشش زبان بدن است.
مصطفایی ادامه داد: مثلا در منطقه اورامانات در مراسم عروسی انتهای سربند روی کلاه می‌اندازند، یا اینکه در مناطق استان کرمانشاه در مراسم عزا سربند را باز می‌کنند و از دو طرف روی شانه می‌اندازند.
وی خاطرنشان کرد: گُل‌وَنی (Golvani) یک نوع پارچه ابریشمی رنگارنگ و لطیف که در قدیم از هند وارد می شده و گُلبَندی تلفظ می‌شود که برگرفته از واژه گل‌بدن، نوعی پارچه هندی ابریشمی است که در منطقه لرستان و مناطق لک‌نشین کرمانشاه از جمله هرسین از آن استفاده می‌شده است.
مصطفایی تصریح کرد: اصطلاح گُل‌وَنی را بیشتر لک‌ها و لرها بکار می‌برند. همین پوشش در منطقه کلهرنشین سربند یا سرون می‌گویند بعضی کردها هراتی و در مناطق اورامانات هوری می‌گویند.
این مردم شناس ادامه داد: این پوشش در تاریخ 18 شهریور 1397 به شماره 1657 به پیشنهاد استان لرستان در محدوده کرمانشاه، ایلام، همدان ثبت ملی شد البته به نظر من بایستی استان‌های کردستان و آذربایجان شرقی نیز به این محدوده اضافه شوند .
وی با اشاره به اینکه 26 اردیبهشت ماه به نام روز گلونی معروف شده اتفاق مبارک و خجسته‌ای است چرا که در دنیای مدرن علاوه بر کارکردهای اجتماعی یک نقش هویت‌بخشی پیدا کرده طوری که الان برای لرها، لک‌ها و تا حدودی برای کردهای زاگرس‌نشین به یک نماد تبدیل شده است.
پوشش گُل‌وَنی به عنوان آراستگی در لباس مردان عشایر هم دیده می‌شود
مصطفایی افزود: در مناطق زاگرنشین خصوصا لک‌ها و لرها استفاده از «گُل‌وَنی » تنها مختص به زنان نیست، بلکه مردها نیز از آن استفاده می‌کنند و روی شانه‌ها می‌اندازند و آویزان می‌کنند. لذا پوشش گُل‌وَنی به عنوان آراستگی در لباس مردان عشایر هم دیده می‌شود که در حماسه‌های ملی و آئین‌های سنتی به‌کار می‌رود.
این دانشجوی دکترای مردم‌شناسی خاطرنشان کرد: در منطقه اورمانات بیشتر زنان مسن به عنوان کول‌انداز یا کول‌بند استفاده می‌کنند و مردان هم به عنوان پوشش نیم تنه استفاده می‌کنند و این نشان دهنده نقش اجتماعی آن است.
وی با اشاره به اینکه این پوشش از لحاظ تاریخی و باستانی قدمت طولانی دارد، تصریح کرد: در خارج از ایران هم کردهای کرمانج در ترکیه از این پوشش استفاده می‌کنند. در سفرنامه‌های شرق‌شناسان از این دستار و پوشش صحبت شده و آثاری که در لوح‌های گلی و انگشتری که در لرستان در مقبره باباجیران پیدا شده نقش حکاکی شده روی انگشتر شکلی از سربند را نشان می‌دهد.
مصطفایی ادامه داد: در دوران میلادی و حتی پیش از مادها هم زنان و هم مردان دستار یا همان سربند بر سر دارند. در سالنامه‌های آشوریان نیز می‌بینیم که این دستار هم بر سر زنان و هم بر سر مردان وجود دارد و در توصیف اقوام زاگرس، آشوریان، عیلامی‌ها و مادها از این سربند یاد مــی‌شود و در میان نقش برجسته های به جامانده این سربند به وضوح دیده می‌شود».
پوشش به عنوان آثار ناملموس به عبارتی نوعی نرم‌افزار فرهنگی است
وی گفت: اینها جزو آثار معنوی و ناملموس هستند و به عبارتی نوعی نرم‌افزار فرهنگی است که از آثار ملموس ارزش و جایگاه والایی دارد.
«گُل‌وَنی» تاریخ و اصالت فرهنگی زنان زاگرس‌نشین است
شهلا جواهری در گفتگو با خبرنگارشبکه اطلاع رسانی مرصاد، با بیان اینکه لباس یک پدیده ظاهری است که همه انسانها در زندگی روزانه با آن سروکار دارند و به عنوان معیاری جهت سنجش پیشینه تاریخی آن قوم به حساب می‌آید، اظهار داشت: بارزترین سنبل فرهنگی و مهمترین و مشخص ترین مظهر قومی و سریع الانتقال ترین نشانه فرهنگی لباس و پوشش است.
این پژوهشگر و کارشناس ارشد مردم شناسی افزود: تنوع و گستردگی لباس کردها یکی از مهمترین مشخصه‌های فرهنگی این قوم به شمار می‌آید. یکی از این پوشش‌ها، سرپوش‌های زنان کرد است که در گذشته عبارت بود از کلاه و سربند که در اصطلاح محلی «کلاو و سروین»گفته می‌شود.
یكی از دلایل استفاده از سربند رعایت ادب اجتماعی بوده است
وی گفت: یكی از دلایل استفاده از سربند رعایت ادب اجتماعی و حتی بستن انواع خاص آن نشانه شان اجتماعی زنان بوده است. بستن سربند پس از اسلام جنبه مذهبی داشته است اما اینكه دقیقا «گُل‌وَنی » استفاده می شده یا نوعی سربند مشخص نیست اما در عكس های دوره قاجار سربندها بصورت مشكی بوده است.
جواهری خاطرنشان کرد: پیشینه «سربند» زنان کُرد به پیش از دوران هخامنشیان بازمی‌گردد و معروف‌ترین سربندهای این استان در میان کلهرنشینان و گوران و سنجابی یافت می‌شود.
این پژوهشگر گفت: پیشینه لباسهای کُردی ریشه در ایران باستان و دوره مادها دارد بطوریکه تصاویر فراوانی از زنان و مردان مناطق مختلف ایران با پوشش سنتی اهالی کردنشین بر کتیبه‌ها به یادگار مانده از قرن‌های گذشته حک شده است.
وی گفت: سربند زیبای «گُل‌وَنی » که تاریخ و اصالت فرهنگی زنان زاگرس‌نشین است، از دیرباز کاربردهای زیادی داشته است. علاوه بر سربند و حفظ حجاب، در مراسم های شادی با رنگ‌های روشن و در مراسم های عزا با رنگ‌های تیره مورد استفاده قرار گرفته است.
جواهری گفت: گلونی را زنان لک و لر و کرد در هنگام مراسم شادی استفاده می‌کنند، اما از دوره قاجار به بعد مردان نیز شروع به استفاده از آن کردند.
این پژوهشگر ادامه داد: « لچک » نیز از دیگر انواع روسری زنان کرد می باشد که جنس آن بسیار نازک و به شکل سه گوش است و دو گوش آن از طرفین و بر روی شانه ها قرار گرفته و بر روی سینه آورده می شود و یک گوشه نیز در پشت آویزان می ماند. و معمولا در مراسم عزا استفاد می کنند.
وی گفت: زنان کرد لباسهای خاص خود را دارند که به مناسبتهای مختلف و در زمان‌های گوناگون از آنها استفاده می‌کنند. لباس زنان کرد به طور کلی شامل دو نوع " سرپوش " و " تن‌پوش" می‌باشد. زنان کرد در گذشته های نه چندان دور از کلاه‌ها و سرپوش‌های خاصی استفاده می‌کردند ولی اکنون بیشتر از روسری‌هایی که در نقاط شهری رایج است استفاده کرده و فقط زنان سالمند از روسری‌های قدیمی استفاده می‌کنند.
به گزارششبکه اطلاع رسانی مرصاد،پوشش از ارزش‌های اصلی هر فرهنگ و فرهنگ آینه هر ملت است. همان‌طوریکه هنر معماری، موسیقی و فرهنک مادی و معنوی یک کشور نشانگر تمدن و آداب آن ملت به حساب می آید، پوشاک و طرز پوشش نیز نمایانگر فرهنک و آیین یک ملت و جزیی از تاریخ آن به حساب می‌آید.
پوشش سه‌هزار ساله مردم زاگرس‌نشین ایران در چند سال اخیر به‌عنوان میراثی ارزشمند در قالب جشنواره ملی گلونی مورد توجه و بزرگداشت قرار گرفته است. بی‌شک اعتلای فرهنگ اصیل این دیار کُردنشین نیازمند توجه بیشتر به احیای پوشش‌های سنتی و بومی دارد تا هویت ما بدست فراموشی سپرده نشود.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد